Willie Kimani was als advocaat een vurig verdediger van mensen die slachtoffer waren van politiegeweld. Tot dit geweld hem op 23 juni 2016 zelf trof. Samen met zijn cliënt Josephat Mwenda en hun trouwe chauffeur Joseph Muiruri werd hij ontvoerd, gemarteld en vermoord. Nu, ruim zes jaar later, is er eindelijk gerechtigheid en zijn de moordenaars veroordeeld.
Rechter Jessie Lessit oordeelde vrijdag 22 juli dat drie politieagenten en één politie-informant schuldig zijn aan de moord op Willie, Josephat en Joseph. De straf wordt op een later tijdstip bepaald. Een vijfde verdachte werd vrijgesproken bij gebrek aan bewijs – de openbaar aanklager gaat hiertegen mogelijk in beroep.
Willie Kimani verdedigde als IJM-advocaat de zaak van Josephat Muiruri, een motortaxichauffeur uit Nairobi. Bij Josephat sloeg op 10 april 2015 het noodlot toe. Die dag hield een politieagent hem aan en schoot hem zonder aanleiding in zijn hand. Door de verwonding kon hij zijn werk niet langer doen. De agent, genaamd Fredrick Leliman, probeerde de schietpartij onmiddellijk te verdoezelen. Hij bracht Josephat naar een privéziekenhuis in plaats van een overheidsziekenhuis en klaagde hem aan voor drugsbezit, gokken en verzet bij arrestatie.
Willie Kimani deed onderzoek naar de zaak voor IJM en overtuigde het Keniase IJM-team ervan om deze zaak op te pakken. Intussen voerde Leliman de druk op Mwenda verder op. Hij beschuldigde hem van diverse verkeersovertredingen – hoewel Josephat door zijn gewonde hand niet eens meer in staat was om motor te rijden. Ook zocht de agent, die een invloedrijke positie had bij de politie, hem thuis op om hem te intimideren. De bedreigingen werden zo erg dat Josephat vreesde voor zijn leven en besloot te verhuizen.
Op 23 juni 2016 bezochten Willie, Josephat en Joseph een hoorzitting over de aanklacht voor verkeersovertreding. Na het verlaten van de rechtbank, ontvoerde de politie hen en zette hen vast in een politiecel.
Willie slaagde erin een briefje aan Josephats vrouw te schrijven met een noodkreet. Hij gooide het briefje uit het raam, waar een motorrijder het later vond. De chauffeur probeerde Josephats vrouw te bellen, maar zij herkende het nummer niet en nam daarom niet op. Tegen de avond zette het IJM-team een zoektocht op touw. Ze gingen langs bij politiebureaus in de wijde omtrek. Om 19:30 kwamen ze aan op de plek waar de drie mannen hadden vastgezeten, maar inmiddels waren ze daar al weggevoerd.
Een week later vonden IJM-medewerkers de zwaar toegetakelde lichamen van de drie mannen in een rivier in Ol Danyo Sabuk, bijna honderd kilometer buiten Nairobi. De ontdekking veroorzaakte een schokgolf in Kenia, trok aandacht van de internationale pers en in Nairobi gingen mensen massaal de straat op.
In augustus 2016 werden vijf personen, waaronder vier politieagenten, aangeklaagd voor de moorden. Het proces begon in november 2016 en sleepte zich jaren voort door talrijke verdagingen en vertragingen.
Zes jaar later heeft rechter Jessie Lessit tientallen getuigenissen gehoord en 6.114 pagina's over de zaak getypt. Tijdens het proces werden 117 bewijsstukken ingediend. De rechter kreeg DNA-monsters te zien, een ijzingwekkend verslag van een verdachte over de misdaad, analyse van mobiele telefoongegevens en ander belangrijk bewijsmateriaal. Volgens rechter Lessit is dit de langste zaak die zij ooit heeft behandeld.
Bij zaken over politiegeweld duurt alles langer, legt Vincent Chahale van IJM Kenia uit. "De politie onderzoekt de politie, en dus krijg je al problemen in de onderzoeksfase. De daders weten hun sporen te verdoezelen, en politiemensen willen niet getuigen tegen hun collega's.”
Politiemoorden zijn in Kenia niet uitzonderlijk. Volgens Missing Voices, een groep van diverse organisaties die onderzoek doet naar politiegeweld in Kenia, zijn er alleen al dit jaar 72 mensen vermoord door de politie en zijn er 3 mensen vermist geraakt nadat de politie hen oppakte.
Paul Kinuthia, de vader van Willie Kimani, vertelde vorig jaar in een interview met The Guardian over de impact van de moord. De aanblik van het dode lichaam van zijn zoon, op de oever van de rivier waarin hij als kind speelde, staat in zijn geheugen gegrift. “Ik heb een wond in mijn hart,” vertelde hij. “Zolang deze zaak voortduurt, zal die wond niet genezen. Elk jaar dat voorbijgaat is een herinnering aan hoe mijn zoon en twee anderen werden gedood.”
Zolang het rechtssysteem in Kenia niet functioneert, zal het moorden doorgaan en zullen mensen in schimmige omstandigheden vermist raken. De veroordeling van vrijdag 22 juli betekent echter een doorbraak in de jarenlange strijd tegen politiegeweld in Kenia. Na de uitspraak van de rechter, vrijdag, zei Paul Kinuthia: “Ik ben nog steeds verdrietig over het overlijden van mijn kind. Tegelijk dank ik God dat er eindelijk gerechtigheid is.”
Caroly Houmes, directeur van IJM Nederland, spreekt van een belangrijke mijlpaal. “Na zes jaren van vele getuigenverhoren, verdriet en moed is er eindelijk een uitspraak. Het was pijnlijk om opnieuw tot in detail te horen hoe onze collega’s en cliënt om het leven zijn gebracht. Deze uitspraak is ontzettend belangrijk voor het rechtssysteem in Kenia: dat ook politie verantwoordelijk wordt gehouden. Als IJM blijven we in Kenia strijden zodat mensen worden beschermd door een goedwerkend rechtssysteem en nooit het slachtoffer worden van deze misdaad.”
Over IJM Kenia:
Het IJM-kantoor in Kenia is in 2001 geopend en richt zich op het bestrijden van politiegeweld en seksueel geweld tegen kinderen. IJM Kenia richt zich op het welzijn van de families die door deze misdaden zijn getroffen, de snelle veroordeling van daders en de versterking van Kenia’s openbare rechtssysteem om mensen in armoede structureel te beschermen tegen geweld.
