Drie weken geleden waren het vooral vermogende mensen met familie in Europa die Oekraïne ontvluchtten. Nu gaat het vaker om mensen zonder geld en zonder buitenlandse contacten. Ze hebben geen concrete bestemming, maar zien geen andere optie dan vluchten. Deze groep kan een makkelijke prooi vormen voor mensenhandelaren. IJM-medewerkers en partnerorganisaties aan de grens benadrukken dat alles gedaan moet worden om te voorkomen dat vluchtelingen terechtkomen in ketens van mensenhandel.
De meeste vluchtelingen met wie IJM-personeel spreekt, hebben geen specifieke bestemming. Ze kennen zelden iemand die hen kan opvangen of helpen als ze aankomen. Ook steken er veel kinderen alleen de grens over, zonder een volwassene die hen begeleidt. “Als miljoenen extreem kwetsbare mensen de grens overkomen, geeft dat grote risico’s,” zegt Shawn Kohl, directeur van IJM in Centraal- en Oost-Europa. “We weten al dat mensenhandel in Europa bestaat; in grote aantallen worden mensen verhandeld tussen Roemenië en het Verenigd Koninkrijk, tussen Polen en het Verenigd Koninkrijk en andere West-Europese landen. Door de huidige crisis zijn de risico’s nog veel groter geworden. Mannen worden eerder gerekruteerd voor arbeidsuitbuiting, vrouwen voor de seksindustrie.”
IJM blijft partnerorganisaties, overheden en kerken ondersteunen die vluchtelingen opvangen. IJM-medewerkers geven praktische hulp en helpen vluchtelingen om hun reis op een veilige manier te vervolgen. Een vrijwilliger van IJM vertelt: “We hebben voedsel en water uitgedeeld aan vluchtelingen, geld gegeven voor taxiritten naar luchthavens omdat ze geen lokale valuta hadden of helemaal geen geld. Ook hebben we familieleden over de hele wereld gebeld om ze te laten weten dat hun familie veilig in Boekarest is aangekomen. Eigenlijk hebben we geprobeerd om ze welkom te laten voelen en hen de middelen te geven die ze nodig hebben. Iedereen is afgemat en emotioneel uitgeput. Velen huilen als je een klein beetje vriendelijkheid aanbiedt.”
Daarnaast blijft IJM overheden, partners en kerken voorlichten over hoe je mensenhandel herkent en tegengaat. Kohl: “Voor ngo’s en vluchtelingencentra is het cruciaal te weten hoe ze verdachte situaties kunnen herkennen. Het is belangrijk om te weten wie toegang heeft tot vluchtelingen, online of fysiek. Als vluchteling is het belangrijk om te weten dat niemand ooit je paspoort mag meenemen. Ze moeten niet in auto’s stappen, tenzij een vriend of organisatie hen kan verzekeren dat het betrouwbaar is. Als je de chauffeur niet kent, weet je nooit waar je uiteindelijk terechtkomt. Daarom zeggen we tegen vluchtelingen: houd altijd je paspoort bij je. En neem een foto van je paspoort, zodat je een back-up hebt.”
Het is belangrijk komende tijd de strijd tegen mensenhandel te intensiveren, benadrukt Kohl. “Het is waarschijnlijk dat de risico’s op mensenhandel over enkele weken en maanden nog groter zijn dan nu. Hoe langer je op één plek bent, hoe groter het risico wordt. We weten dat er in vluchtelingencentra een heleboel kwetsbare mensen gerekruteerd kunnen worden door mensenhandelaren. Het is niet wat je ziet in films, ze worden niet in kettingen geslagen. Mensenhandelaren beloven vluchtelingen een betere toekomst. Ze azen op mensen die hopen op steun en een baan, van die hoop maken ze misbruik. Het kritieke moment zal de komende weken zijn.”