e vader van Francesca* deed er alles aan om zijn dochter te beschermen – en daar had hij goede redenen voor. Ze woonden in een gevaarlijk gebied in de Dominicaanse Republiek. Het kwam vaak voor dat meisjes er beroofd, mishandeld of zelfs verhandeld werden voor de seksindustrie.
Hij waarschuwde Francesca vaak: Ga niet alleen naar buiten, praat niet met vreemden. Want hij wist dat zijn dochter goed van vertrouwen was. Ze zag het beste in mensen, dat zat in haar natuur. Vaak zei hij tegen haar: “Lieverd, als er iemand op de deur klopt, doe dan niet open zoals je soms doet, er zijn rovers die inbreken en je pijn doen.”
Toen gebeurde met Francesca waar haar vader al die tijd zo bang voor was: ze werd misleid. Francesca had een nieuwe vriendin, Maria*. Ze had een plan. “Laten we samen stiekem naar het strand gaan,” zei ze tegen Francesca. Maar het strand hebben ze nooit gehaald. Maria bedroog haar vriendin en leverde Francesca op het strand uit aan een mensenhandelaar. Ze belandde in een nachtmerrie. In een bar moest ze dagelijks seks hebben met bezoekers. Haar vader zou haar maandenlang niet meer zien.
Decennialang was het eerder regel dan uitzondering dat meisjes in de Dominicaanse Republiek te maken kregen met mensenhandel en seksueel geweld. In een rapport van de Amerikaanse overheid uit 2013 werd de Dominicaanse Republiek erkend als een wereldwijd epicentrum van kindersekshandel.
Francesca's ervaring is onderdeel van een veel groter probleem - een wereldwijde epidemie van geweld die miljoenen van ‘s werelds meest kwetsbare mensen treft. Sommige onderzoeken tonen aan dat het alleen maar erger wordt.
Een rapport van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) liet zien dat in 2016 ruwweg 40 miljoen mensen over de hele wereld leefden in verschillende vormen van moderne slavernij, zoals dwangarbeid, seksslavernij en kindhuwelijken. Een bijgewerkt rapport uit 2022 zegt dat het aantal wordt geschat op bijna 50 miljoen. In iets minder dan zes jaar tijd is het probleem met 23 procent gegroeid.
En toch is er hoop. Er zijn heel goede redenen om te geloven dat we slavernij en geweld tegen de armsten structureel kunnen tegengaan. Terwijl de aantallen wereldwijd zijn gestegen, komt slavernij en geweld in negen rechtsgebieden waar IJM haar programma’s heeft voltooid met 50 tot 86 procent minder voor.
Deze cijfers zijn niet het resultaat van goocheltrucs of creatief boekhouden. Ze zijn echt, geverifieerd door nauwkeurige onderzoeken en vertegenwoordigen miljoenen mensen die bevrijd zijn of beschermd tegen de ergste vormen van geweld die je je maar kunt voorstellen. Deze mensen zijn dochters, zussen, moeders, broers, vaders, neven, vrienden… en nu zijn ze vrij!
In 2013 nodigde de Dominicaanse Republiek IJM uit om te helpen bij de aanpak van kindersekshandel met behulp van dezelfde beproefde methode die zorgde voor vermindering van geweld in andere gebieden.
Het keerpunt in de crisis van kinderhandel
Tegen de tijd dat IJM begon in de Dominicaanse Republiek, waren de autoriteiten er al een decennium hard aan het werk. Lokale ambtenaren kwamen voor het eerst in actie in 2003 nadat de ILO een onthutsend rapport had uitgebracht. Van de 25.000 tot 35.000 vrouwelijke sekswerkers in het land was naar schatting 60 procent als kind in deze industrie terechtgekomen.
Vanwege deze schokkende feiten voerden de autoriteiten de eerste anti-mensenhandelwet van het land in. De nieuwe wet stelde niet alleen commerciële seksuele uitbuiting strafbaar, maar bevatte ook bepalingen voor vervolging, bescherming en preventie. Maar ondanks deze nieuwe wet beschikte de overheid niet over de middelen en systemen om de wet effectief te handhaven. Het duurde ruim tien jaar voordat er een succesvolle veroordeling plaatsvond voor seksuele uitbuiting van kinderen. Voor het dagelijks leven van kwetsbare kinderen had de wet geen effect.
Als gevolg daarvan bleef kinderprostitutie welig tieren in het hele land. Sekstoeristen uit Canada, de VS, Duitsland, Australië en de rest van de wereld bleven naar de Dominicaanse Republiek reizen om kinderen uit te buiten. In die tijd had je er meer kans om de jackpot van de loterij te winnen dan veroordeeld te worden als je een kind voor seks verkocht. Mensenhandelaren noch klanten bang waren voor de gevolgen van hun daden. Kinderen werden dus gemakkelijk gekocht en verkocht.
Maar alles stond op het punt te veranderen. Een uitgebreid IJM-onderzoek bracht een schokkende realiteit aan het licht.
Op uitnodiging van regeringsleiders begon IJM in 2013 met een onderzoek in de Dominicaanse Republiek. Het was het eerste onderzoek in zijn soort dat een statistisch significante, realtime meting gaf van minderjarigen in de commerciële seksindustrie van het land. Terwijl het ILO-onderzoek in 2003 hielp om het bredere probleem van sekshandel bloot te leggen, richtte het IJM-onderzoek zich meer op de kwetsbaarheid van kinderen. De uitkomsten hiervan schokten zelfs onze meest ervaren medewerkers.
Uit gegevens van 20 steden in het zuiden, oosten en noorden van het land bleek dat sekshandel in kinderen een groot probleem was: bijna 1 op de 4 commerciële sekswerkers die op straathoeken, in parken en op stranden werden aangetroffen, was minderjarig.
In kindersekshaarden over de hele wereld worden kinderen meestal verkocht vanuit bars en bordelen - openlijk, maar met een lichte schijn van discretie. In de Dominicaanse Republiek was het niet nodig om subtiel te zijn; kinderen werden op straat verkocht.
Een verrassend eenvoudige, effectieve methode om gemeenschappen veiliger te maken
IJM werkt al meer dan 25 jaar samen met lokale overheden om geweld in kwetsbare gemeenschappen terug te dringen. Na duizenden succesvolle reddingsoperaties werd de aard van het probleem duidelijk. En daardoor ook de oplossing.
IJM werkt al meer dan 25 jaar samen met lokale overheden om geweld in kwetsbare gemeenschappen terug te dringen. Na duizenden succesvolle bevrijdingsoperaties werd de aard van het probleem duidelijk. En daardoor ook de oplossing.
Als geweldplegers zonder enige consequentie misdaden kunnen plegen, zijn mensen in armoede totaal onbeschermd. Het is zo dat bevrijdingsoperaties ervoor zorgen dat mensen worden bevrijd uit situaties van misbruik. Maar die acties kunnen niet voorkomen dat deze mensen in de eerste plaats werden uitgebuit. Evenmin kunnen ze voorkomen dat hun uitbuiters weer nieuwe slachtoffers maken. Kortom, er is meer nodig om seksuele uitbuiting van kinderen tegen te gaan. De oorzaken moeten worden aangepakt. Het lokale rechtssysteem moet worden versterkt.
IJM's werk in Oeganda, de Filipijnen en Cambodja - en recentelijk in de Dominicaanse Republiek - laat de kracht zien van een verbazingwekkend eenvoudige, effectieve methode om gemeenschappen veiliger te maken: We pakken het probleem direct aan door kinderen uit de sekshandel te bevrijden en intussen pakken we de onderliggende oorzaak aan door rechtssystemen te versterken. We trainen rechtshandhavers om wetten te handhaven. We rusten advocaten toe om slachtoffers beter te kunnen verdedigen. We trainen maatschappelijk werkers, zodat zij de juiste middelen hebben om survivors te helpen genezen.
Als rechtssystemen sterker worden, komen geweldplegers niet langer weg met hun misdaden. Onze 25 jaar ervaring heeft aangetoond dat het bestaan van een goed functionerend rechtssysteem voldoende is om geweldsmisdrijven tot wel 86 procent te verminderen.
Invloed van IJM op sekshandel in de Filipijnen
In februari 2015 werd IJM’s kantoor in de Dominicaanse Republiek geopend. Een paar maanden daarna hielp IJM de Dominicaanse politie Francesca te bevrijden uit een bar. Ze werd er geslagen en gedwongen om elke avond met meerdere mannen naar bed te gaan. Gelijktijdig met Francesca werden negen andere minderjarigen bevrijd.
De gaten repareren van een lekkende pijplijn in het rechtssysteem
Door ons te richten op individuen als Francesca, kunnen we precies zien waar het misgaat in het systeem. Je kunt het rechtssysteem vergelijken met een pijpleiding vol gaten. De teams laten zaken door het rechtssysteem gaan als water door een kapotte pijpleiding. Op die manier ontdekken ze waar er zwakke plekken zitten die verhinderen dat er recht kan stromen. Vervolgens maken we een plan op maat om de ‘pijpleiding’ te repareren én sterker te maken.
Wat was het belangrijkste obstakel voor meisjes als Francesca om recht te bereiken? Dat kwam al snel aan het licht. Slachtoffers gingen zelden naar de politie. Ze hadden namelijk geen enkel vertrouwen dat hun melding tot iets goeds zou leiden. Bovendien zette hun familie hen onder druk om hun mond te houden.
Om dit probleem aan te pakken schakelde IJM leiders uit de gemeenschap in, om het melden van misdrijven te normaliseren en aan te moedigen. IJM gaf trainingen aan de lokale pers over verslaglegging van sekshandel. Ook leerden we kerkleiders hoe ze signalen van mensenhandel konden herkennen, zodat ze kwetsbare mensen in hun gemeenschap beter konden beschermen. De oprichting van een afdeling van het Global Survivor Network, ‘Cicatrices de Oro’ (Littekens van Goud), gaf survivors een platform om hun ervaringen te delen.
Er waren nog meer obstakels. Zo was de lokale politie onvoldoende toegerust om zaken te behandelen. Het gebeurde zelden dat een zaak van kinderhandel werd gerapporteerd. En als dat gebeurde, leidde het vaak nergens toe. Want de politie had niet de middelen en training die nodig waren om bewijs te verzamelen. Als die sterke bewijzen er wél waren, was de kans alsnog groot dat een zaak vastliep en een veroordeling uitbleef. Bijvoorbeeld omdat documenten zoekraakten in een onoverzichtelijk, bureaucratisch systeem.
IJM richtte zich daarom op de versterking van het openbare rechtssysteem. We gaven trainingen over traumazorg en een online training over mensenhandel voor rechters en openbaar aanklagers. Ook hielp IJM de Dominicaanse Nationale Politie bij het opzetten van het eerste elektronische opsporingssysteem om mensenhandel aan te pakken.
De impact van gerechtigheid is meetbaar. Het gevoel van veiligheid is onmeetbaar.
De tienjarige inzet van IJM, in samenwerking met de lokale autoriteiten, leidde tot tastbare resultaten. IJM voerde verschillende onderzoeken uit om de impact te meten en een aantal cruciale vragen te beantwoorden: Is de criminaliteit afgenomen? Steeg het aantal aangiftes? Worden criminelen verantwoordelijk gehouden?
Uit de onderzoeken bleek dat er sinds 2014 130 gevallen van sekshandel zijn gemeld bij de Nationale Politie, vergeleken met nul in de periode 2010-2013. Deze plotselinge stijging van meldingen toont aan dat de lokale bevolking er weer vertrouwen in had dat de lokale autoriteiten bereid en uitgerust waren om de wet te handhaven.
De lokale autoriteiten beantwoordden dat vertrouwen met actie. Toen de meldingen begonnen binnen te stromen, gebruikten wetshandhavers nieuwe technologie om zaken te beheren. En met de hulp van meer dan 3.500 door IJM getrainde partners ontstond er een kettingreactie van gerechtigheid in het land.
Sinds 2012 zijn meer dan 300 kinderen bevrijd van mensenhandel en uitbuiting. Ook zijn 90 verdachte criminelen gearresteerd en hebben rechters 55 veroordelingen uitgesproken. Daarbij gaf IJM leiding aan de nationale coalitie tegen mensenhandel, die met succes een nationaal verbod op kindhuwelijken tot stand bracht.
Er is dus veel gebeurd: bevrijdingen, arrestaties, veroordelingen en nieuwe wetgeving. De echte impact van deze transformatie zie je echter aan wat er niet meer gebeurt.
Volgens IJM’s afrondend onderzoek is in de Dominicaanse Republiek in de tien jaar dat IJM er aanwezig was, de commerciële seksuele uitbuiting van kinderen met 78 procent afgenomen. Het aantal kinderen in de commerciële sekshandel daalde van 1 op de 10 naar 1 op de 45. En waar vroeger in 95 procent van de onderzochte steden en dorpen kinderen werden verhandeld, vertoont nu nog maar 25 procent van deze locaties tekenen van kinderhandel - en zelfs deze gevallen zijn zeer zeldzaam.
Wat de verbluffende cijfers niet kunnen weergeven is een fundamentele cultuuromslag: mensenhandelaren zijn nu bang voor de gevolgen. Tijdens het onderzoek testten undercoveronderzoekers of ze een minderjarige konden kopen voor seks. Eén mensenhandelaar antwoordde: “Dat mag niet. De politie zal je arresteren.” Een andere mensenhandelaar antwoordde: “Het kan daar niet.”
Een nieuw tijdperk is net begonnen
Als Francesca voor 2012 verhandeld was, zou ze volgens de statistieken van de ILO misschien nooit gered zijn. Maar de Dominicaanse Republiek ziet er vandaag de dag anders uit. In 2019 werd Francesca’s dader veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf. Na jaren van intensieve traumatherapie, met de steun van IJM en lokale maatschappelijk werkers, is ze vandaag volledig hersteld.
Ondanks wat ze heeft doorstaan, heeft Francesca nooit haar hoop verloren. Nu is ze een moedige leider van survivors die aan de wieg stond van Cicatrices de Oro. Ze vertelde haar verhaal aan belangrijke overheidsfunctionarissen in haar land, waaronder de First Lady, de Kanselier van de Republiek en de President van het Constitutionele Hof.
Francesca is vandaag veilig en vrij dankzij IJM's samenwerking met de lokale overheid. Maar duizenden kinderen in het hele land zijn nu beter beschermd tegen het geweld van mensenhandel omdat hun leiders beter zijn toegerust om hen te beschermen. IJM heeft er vertrouwen in dat de Dominicaanse overheid en onze partners zijn toegerust om bescherming te bieden.
Het doel van IJM is niet de eigen organisatie te vergroten. Onze missie is om kwetsbare mensen te beschermen tegen geweld door lokale overheden toe te rusten om hun eigen gemeenschappen beter te beschermen. Dus als IJM een kantoor sluit, betekent dit dat we een sterker, beter uitgerust rechtssysteem achterlaten dat in staat is om die mensen te beschermen die dat het meest nodig hebben.
Omdat we getuige zijn geweest van buitengewone veranderingen en vertrouwen hebben in onze partners in de Dominicaanse Republiek, heeft IJM het programmawerk in het land inmiddels beëindigd.
"Het land is er klaar voor, hun werknemers zijn er klaar voor, de structuren zijn klaar om te handelen, dus het enige wat we nodig hebben is dat de Dominicaanse autoriteiten de politieke wil blijven houden om slachtoffers te bevrijden, criminelen te arresteren en door te gaan met het versterken van het Dominicaanse openbare rechtssysteem."
- José Monteiro - Voormalig directeur van IJM in de Dominicaanse Republiek
*Om de privacy te beschermen, gebruiken we schuilnamen.
[1] Het volledige rapport over de afname van seksuele exploitatie van kinderen in de Dominicaanse Republiek is hier te lezen: https://ijmstoragelive.blob.co...