Decennialang was het niet uitzonderlijk dat meisjes in de Dominicaanse Republiek te maken kregen met mensenhandel en seksueel geweld. Sterker nog: het was eerder regel dan uitzondering. In een rapport van de Amerikaanse overheid uit 2013 werd de Dominicaanse Republiek erkend als een wereldwijd epicentrum van kindersekshandel.

Francesca's ervaring is onderdeel van een veel groter probleem - een wereldwijde epidemie van geweld die miljoenen van 's werelds meest kwetsbare mensen treft. Sommige onderzoeken tonen aan dat het alleen maar erger wordt.

Een rapport van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) liet zien dat in 2016 ruwweg 40 miljoen mensen over de hele wereld leefden in verschillende vormen van moderne slavernij, zoals dwangarbeid, seksslavernij en kindhuwelijken. Een bijgewerkt rapport uit 2022 zegt dat het aantal nu wordt geschat op bijna 50 miljoen. In iets minder dan zes jaar tijd is het probleem met 23 procent gegroeid.

En toch is er hoop. Er zijn heel goede redenen om te geloven dat we slavernij en geweld tegen de armsten structureel kunnen tegengaan. Terwijl de aantallen wereldwijd zijn gestegen, komt slavernij en geweld in negen rechtsgebieden waar IJM haar programma’s heeft voltooid met 50 tot 86 procent minder voor.

Deze cijfers zijn niet het resultaat van goocheltrucs of creatief boekhouden. Ze zijn echt, geverifieerd door externe onderzoeken en vertegenwoordigen miljoenen mensen die bevrijd zijn of beschermd tegen de ergste vormen van geweld die je je maar kunt voorstellen. Deze mensen zijn dochters, zussen, moeders, broers, vaders, neven, vrienden… en nu zijn ze vrij!

In 2013 nodigde de Dominicaanse Republiek IJM uit om te helpen bij de aanpak van kindersekshandel met behulp van dezelfde beproefde methode die zorgde voor vermindering van geweld in andere gebieden.

Het keerpunt in de crisis van kinderhandel

Tegen de tijd dat IJM begon met het aanpakken van seksuele uitbuiting van kinderen in de Dominicaanse Republiek, waren de autoriteiten in het land al een decennium hard aan het werk. Lokale ambtenaren kwamen voor het eerst in actie in 2003 nadat de ILO een onthutsend rapport had uitgebracht. Van de 25.000 tot 35.000 vrouwelijke sekswerkers in het land was naar schatting 60 procent als kind in deze industrie terechtgekomen.

Deze openbaring was voor de autoriteiten aanleiding om de eerste anti-mensenhandelwet van het land in te voeren. De nieuwe wet stelde niet alleen commerciële seksuele uitbuiting strafbaar, maar bevatte ook bepalingen voor vervolging, bescherming en preventie. Maar ondanks de invoering van deze nieuwe wet beschikte de overheid niet over de middelen en systemen om de wet effectief te handhaven. Er ging meer dan tien jaar voorbij voordat er een succesvolle veroordeling plaatsvond voor seksuele uitbuiting van kinderen. Voor het dagelijks leven van kwetsbare kinderen had de wet geen effect.

Als gevolg daarvan bleef kinderprostitutie welig tieren in het hele land. Sekstoerisme bloeide toen mensen uit Canada, de VS, Duitsland, Australië en de rest van de wereld naar de Dominicaanse Republiek reisden om kinderen uit te buiten. In die tijd had je er meer kans om de jackpot van de loterij te winnen dan veroordeeld te worden als je een kind voor seks verkocht. Omdat mensenhandelaren noch klanten bang waren voor de gevolgen van hun daden, werden kinderen gemakkelijk gekocht en verkocht.

Maar alles stond op het punt te veranderen. Een geavanceerd IJM-onderzoek bracht een schokkende realiteit aan het licht.

Op uitnodiging van regeringsleiders die alles in het werk stelden om kinderen in hun land te beschermen, begon IJM in 2013 met een onderzoek in de Dominicaanse Republiek om de omvang van het probleem beter te begrijpen. Het was het eerste onderzoek in zijn soort dat een statistisch significante, realtime meting gaf van minderjarigen in de commerciële seksindustrie van het land. Terwijl het ILO-onderzoek in 2003 hielp om het bredere probleem van sekshandel bloot te leggen, richtte het IJM-onderzoek zich meer op de kwetsbaarheid van kinderen. Wat we ontdekten, schokte zelfs onze meest ervaren medewerkers.

Uit gegevens van 20 steden in het zuiden, oosten en noorden van het land bleek dat sekshandel in kinderen een groot probleem was: bijna 1 op de 4 commerciële sekswerkers die op straathoeken, in parken en op stranden werden aangetroffen, was minderjarig.

In kindersekshaarden over de hele wereld worden kinderen meestal verkocht vanuit bars en bordelen - openlijk, maar met een lichte schijn van discretie. In de Dominicaanse Republiek was het niet nodig om subtiel te zijn; kinderen werden op straat verkocht.

Een verrassend eenvoudige, effectieve methode om gemeenschappen veiliger te maken

IJM werkt al meer dan 25 jaar samen met lokale overheden om geweld in kwetsbare gemeenschappen terug te dringen. Na duizenden succesvolle reddingsoperaties werd de aard van het probleem duidelijk. En daardoor ook de oplossing.

Als geweldplegers merken dat er geen enkele consequenties zijn voor hun misdaden, betekent dat dat mensen in armoede totaal onbeschermd zijn. Hoewel bevrijdingsoperaties hielpen om mensen te bevrijden uit situaties van misbruik, kon het niet voorkomen dat ze in de eerste plaats werden uitgebuit, en het kon anderen niet beschermen tegen uitbuiting in de toekomst. De enige manier om bescherming op te bouwen is door het versterken van lokale rechtssystemen.

IJM's werk in Oeganda, de Filipijnen en Cambodja - en recentelijk in de Dominicaanse Republiek - laat de kracht zien van een verbazingwekkend eenvoudige, effectieve methode om gemeenschappen veiliger te maken: We het pakken het probleem direct aan door kinderen uit de sekshandel te bevrijdden en intussen pakken we de onderliggende oorzaak aan door rechtssystemen te versterken. Rechtssystemen worden sterker als rechtshandhavers goed zijn opgeleid en toegerust om wetten te handhaven, als juristen zijn toegerust om de rechten van slachtoffers beter te vertegenwoordigen en als maatschappelijk werkers de juiste middelen hebben om survivors te helpen genezen.

En als rechtssystemen sterker worden, kunnen daders van geweldsmisdrijven niet langer straffeloos handelen. Onze 25 jaar ervaring heeft onomstotelijk aangetoond dat het bestaan van een goed functionerend rechtssysteem voldoende is om geweldsmisdrijven met 86 procent te verminderen.

De opening van het kantoor van IJM in de Dominicaanse Republiek vond plaats in februari 2015. Een paar maanden later hielp IJM de Dominicaanse politie Francesca te bevrijden uit een bar waar ze was verhandeld, geslagen en gedwongen om elke avond met meerdere mannen naar bed te gaan. Ze was één van de tien minderjarigen die werden bevrijd.

De gaten repareren van een lekkende pijplijn in het rechtssysteem

Door individuele gevallen zoals dat van Francesca kunnen IJM-experts en lokale autoriteiten ontdekken waarom rechtssystemen er niet in slagen criminelen ter verantwoording te roepen. De teams laten zaken door het rechtssysteem gaan als water door een gebroken pijpleiding. Op die manier ontdekken ze waar er zwakke plekken zitten die verhinderen dat er recht plaatsvindt. Vervolgens wordt er een plan op maat gemaakt, niet alleen om de beperkingen van het rechtssysteem aan te pakken, maar ook om lokale teams toe te rusten om mogelijke problemen in de toekomst op te lossen.

Eén van de belemmeringen voor het bereiken van gerechtigheid in de Dominicaanse Republiek kwam al snel aan het licht: slachtoffers gingen zelden naar de politie. Ze hadden namelijk te maken met sociale druk om te zwijgen of hadden er geen vertrouwen in dat een melding tot een goede afloop zou leiden.

Om dit probleem aan te pakken schakelde IJM leiders uit de gemeenschap in om het melden van misdrijven op het gebied van kinderhandel te normaliseren en aan te moedigen. IJM gaf trainingen aan de lokale pers over verslaglegging van sekshandel in de media en leerde kerkleiders hoe ze signalen van mensenhandel konden herkennen, zodat ze kwetsbare mensen in hun gemeenschap beter konden beschermen. De oprichting van een afdeling van het Global Survivor Network, ‘Cicatrices de Oro’ (Littekens van Goud), gaf survivors een platform om hun ervaringen te delen.

Een ander obstakel was dat de lokale politie onvoldoende was toegerust om zaken op het gebied van kinderhandel te behandelen. In de zeldzame gevallen dat er een zaak werd gerapporteerd, had de politie niet de middelen en training die nodig waren om bewijs te verzamelen dat sterk genoeg was voor een veroordeling. En als er wel sterk bewijs werd verzameld, werden zaken soms geseponeerd omdat documenten kwijtraakten in een onoverzichtelijk, bureaucratisch systeem.

In reactie hierop richtte IJM zich op de versterking van het openbare rechtssysteem, bijvoorbeeld door het geven van trainingen over traumazorg en een online training over mensenhandel gericht op rechters en openbaar aanklagers. IJM hielp ook de Dominicaanse Nationale Politie bij het ontwerpen van het eerste elektronische opsporingssysteem gericht op mensenhandel.

De impact van gerechtigheid is meetbaar. Het gevoel van veiligheid is onmeetbaar.

Na bijna 10 jaar samenwerking met de Dominicaanse Republiek heeft IJM's werk ter ondersteuning van het lokale rechtssysteem zichtbare resultaten opgeleverd. In 2022 voerde IJM verschillende onderzoeken uit om de impact te meten en een aantal cruciale vragen te beantwoorden: Is de criminaliteit afgenomen? Is het aantal aangiftes gestegen? Worden criminelen verantwoordelijk gehouden?

Uit de onderzoeken bleek dat er sinds 2014 130 gevallen van sekshandel zijn gemeld bij de Nationale Politie, vergeleken met nul in de periode 2010-2013. Deze plotselinge stijging van meldingen toont aan dat de lokale bevolking er weer vertrouwen in had dat de lokale autoriteiten bereid en uitgerust waren om de wet te handhaven.

De lokale autoriteiten beantwoordden dat vertrouwen met actie. Toen de meldingen begonnen binnen te stromen, gebruikten wetshandhavers nieuwe technologie om zaken te beheren. En met de hulp van meer dan 3.500 door IJM getrainde partners kwam er een kettingreactie van gerechtigheid op gang in het land.

Sinds 2012 zijn meer dan 300 kinderen bevrijd van mensenhandel en uitbuiting, 90 verdachte criminelen gearresteerd en 55 veroordelingen uitgesproken. IJM gaf ook leiding aan de belangenbehartiging van de nationale coalitie tegen mensenhandel, die met succes een nationaal verbod op kindhuwelijken tot stand bracht.

In de tien jaar dat IJM actief is in de Dominicaanse Republiek, is het aantal gevallen van seksuele uitbuiting van kinderen met maar liefst 78 procent gedaald.

Terwijl we vieren wat er allemaal is gebeurd - bevrijdingen, arrestaties, veroordelingen en nieuwe wetgeving - wordt de echte impact van deze transformatie in de Dominicaanse Republiek afgemeten aan wat er niet meer gebeurt.

Volgens IJM’s afrondend onderzoek uit 2022 is in de Dominicaanse Republiek in de tien jaar dat IJM er aanwezig was, de commerciële seksuele uitbuiting van kinderen met 78 procent afgenomen. Het aantal kinderen in de commerciële sekshandel daalde van 1 op de 10 naar 1 op de 45. En waar vroeger in 95 procent van de onderzochte steden en dorpen kinderen werden verhandeld, vertoont nu nog maar 25 procent van deze locaties tekenen van kinderhandel - en zelfs deze gevallen zijn zeer zeldzaam.

Wat de verbluffende cijfers niet kunnen weergeven is een fundamentele cultuuromslag: mensenhandelaren zijn nu bang voor de gevolgen. Tijdens het onderzoek testten undercoveronderzoekers of ze een minderjarige konden kopen voor seks. Eén mensenhandelaar antwoordde: “Dat mag niet. De politie zal je arresteren.” Een andere mensenhandelaar antwoordde: “Het kan daar niet.”

Een nieuw tijdperk is net begonnen

Als Francesca voor 2012 verhandeld was, zou ze volgens de statistieken van de ILO misschien nooit gered zijn. Maar de Dominicaanse Republiek ziet er vandaag de dag anders uit. In 2019 werd Francesca’s dader veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf. Na jaren van intensieve traumatherapie, met de steun van IJM en lokale maatschappelijk werkers, is ze vandaag volledig hersteld.

Ondanks wat ze heeft doorstaan, heeft Francesca nooit haar hoop verloren. Nu is ze een moedige leider van survivors die aan de wieg stond van Cicatrices de Oro. Ze heeft haar verhaal verteld aan belangrijke overheidsfunctionarissen in haar land, waaronder de First Lady, de Kanselier van de Republiek en de President van het Constitutionele Hof.

Francesca is vandaag veilig en vrij dankzij IJM's samenwerking met de lokale overheid. Maar duizenden kinderen in het hele land zijn nu beter beschermd tegen het geweld van mensenhandel omdat hun leiders beter zijn toegerust om hen te beschermen. IJM heeft er vertrouwen in dat de Dominicaanse overheid en onze partners zijn toegerust om bescherming te bieden.

Het doel van IJM is niet uitbreiding, maar kwetsbare mensen beschermen tegen geweld door lokale overheden toe te rusten om hun eigen gemeenschappen beter te beschermen. Dus als IJM een veldkantoor sluit, betekent dit dat we een sterker, beter uitgerust rechtssysteem achterlaten dat in staat is om die mensen te beschermen die dat het meest nodig hebben.

Omdat we getuige zijn geweest van buitengewone veranderingen en vertrouwen hebben in onze partners in de Dominicaanse Republiek, heeft IJM het programmawerk in het land op 31 maart 2023 beëindigd.

"Het land is er klaar voor, hun werknemers zijn er klaar voor, de structuren zijn klaar om te handelen, dus het enige wat we nodig hebben is dat de Dominicaanse autoriteiten de politieke wil blijven houden om slachtoffers te bevrijden, criminelen te arresteren en door te gaan met het versterken van het Dominicaanse openbare rechtssysteem."

- José Monteiro - Voormalig directeur van IJM in de Dominicaanse Republiek

*Om de privacy te beschermen, gebruiken we schuilnamen.