Met een emotieloos zwaar opgemaakt gezicht staat ze in haar kleurrijke jurk aan de kant van de straat. Ze zal begin twintig zijn. Een oude, slonzig geklede man loopt op haar af. Met een kort knikje geeft ze hem aan een smal steegje in te lopen. Samen verdwijnen ze.

Het is nog geen 12 uur in de middag. Het aantal vrouwen dat haar seksuele diensten aanbiedt in de straten van een van de grootste rosse buurten van Kolkata, India, valt in het niet bij de honderden dames die wij de avond ervoor in drommen zagen staan in een andere wijk in deze miljoenenstad. Maar een enkeling speelt op dit tijdstip in op de blijkbaar onbedwingbare behoefte van mannen die rond dit uur van de dag tegen betaling seksueel bevredigd wil worden. Ik kan mij door de in vuilnisbelt veranderende straten en indringende rottende geur die er hangt nauwelijks voorstellen hier ooit opgewonden te kunnen raken.

Wij, twee bevriende ondernemers en ik, zijn een paar dagen in Kolkata en mede door ons bezoek aan IJM worden wij ondergedompeld in de duistere kant van de stad. Een stad die zich niet laat vangen in één woord. Levendig, chaotisch, armoedig, kleurrijk, fascinerend… Het zijn slechts enkele kreten die bij mij opkomen.

We begeven ons – op gevaar voor eigen leven – in de stroom van auto’s, busjes en talloze toek toeks. Spits kennen ze bij gebrek aan rustige momenten niet. Het eindeloze getoeter van de voertuigen vormt de eentonige soundtrack van wat wel een filmdecor lijkt. Nieuwsgierig verlaten wij de overvolle wegen en begeven ons te voet door smallere steegjes. Op straat staan mensen zich te ‘douchen’ en de afwas te doen. Kip wordt voor onze ogen geslacht en opgehangen. Eten wordt op de brede, vuile trottoirs klaargemaakt. Kinderen spelen op blote voetjes met wat eens een voetbal moet zijn geweest. Even krijgen wij een inkijkje in het dagelijks leven van een deel van de inwoners van Kolkata.

Seksindustrie

Geboeid door alles wat we zien, horen, ruiken en proeven, zuigen wij alles als een spons in ons op. Geschokt zijn wij van de verhalen van IJM-medewerkers die ons een inkijkje geven in de levendige seksindustrie van de stad. Jaarlijks worden circa 20.000 meisjes vanuit Bangladesh en Nepal verhandeld en verkocht in bordelen. Calcutta blijkt een belangrijke doorvoer en eindbestemming te zijn van deze meisjes. We horen verhalen van kinderen die zijn misleid met een aanbod van een mooi baantje om vervolgens te worden gedrogeerd, platgespoten met drugs en verkracht om hen zo klaar te stomen voor wat de rest van hun leven hun taak zal worden: beschikbaar zijn voor mannen die hen voor een paar honderd rupees (enkele euro’s) verkrachten. Geld dat door hun pooiers in beslag wordt genomen.

Toen IJM in 2006 begon met de strijd tegen mensenhandel in Kolkata, werden in de rosse buurten openlijk kinderen aangeboden voor seks. Volgens niet-officiële cijfers was dertig procent van de meisjes minderjarig. Kind dus. Uit grondig onderzoek in 2016 bleek dit aantal verminderd te zijn naar 0.8 procent. IJM bevrijdde sinds de start in Kolkata 406 meisjes. 499 verdachten van mensenhandel werden gearresteerd. Duizenden potentiele slachtoffers werden beschermd.

Kinderen die te koop worden aangeboden voor seks, zien wij deze dagen dus niet. Pooiers lopen tegenwoordig de kans om in navolging van een van de meest beruchte en sadistische mensenhandelaren die de stad kende, opgepakt te worden voor hun misdaden. En dus zien velen af van de handel in kinderen. Anderen hebben hun business verplaats van de bekende rosse buurten naar privébordelen, waar de minderjarigen moeilijker op te sporen zijn.

Ook IJM heeft haar werkveld voor een belangrijk deel verplaatst. Ogen en oren blijven open in de wijken waar zij al jaren werken, maar caseworkmedewerkers dringen nu ook binnen in de netwerken van mensenhandelaren die elders in de stad werkzaam zijn.

Daarnaast focust de organisatie zich op het structureel veranderen van de samenleving. Bestaande wetten tegen handel in de kinderen moeten worden nageleefd. Daders opgepakt en berecht. Overheden, lokale autoriteiten, kerken… Alles en iedereen wordt getraind en ingezet om een eind te maken aan de plaag van geweld tegen de meest kwetsbare bevolking. Een strijd die onvoorstelbaar veel inzet, uithoudingsvermogen en geduld vergt.

Te koop aangeboden kinderen zien wij deze dagen gelukkig dus niet. Maar de gezichten van de meisjes die ik wel in de ogen keek, blijven mij achtervolgen. Bordelen vol met meisjes uit Nepal en Bangladesh. Geen van de meisjes die ooit uit vrije wil naar deze stad in India kwam met het idee om nu eens fijn wat geld in de prostitutie te verdienen. Ooit waren ook zij het slachtoffer van misleiding, bruut geweld en rituele verkrachtingen. Wanhopig moeten zij zijn geweest toen zij er voor het eerst achter kwamen dat zij het slachtoffer waren van mensenhandel. Radeloos toen er voor het eerst een vreemde man op hen kroop om hen te verkrachten. Weg, ver weg van huis in een onbekende stad.

Hun bordeelkamer werd hun wereld. Beetje bij beetje ging het meisje in hen dood en bleef er weinig anders over dan een lichaam, een gebruiksvoorwerp. Een leven van misbruik was alles wat er over was. En – hoe onvoorstelbaar ook – dit werd hun veilige wereld. Bij reddingsoperaties weigeren velen van hen dan ook mee te komen en een kans op vrijheid te pakken. Of zoals een van hen tegen een medewerker van IJM bij een bevrijdingsactie schreeuwde: “Waarom kom je mij bevrijden? Mijn ziel is al dood!”

Of neem de woorden van een madam die bij een bevrijdingsactie van een meisje van dertien werd gearresteerd. “Waarom kom je nu pas en niet jaren geleden toen ik zelf slachtoffer was van mensenhandel en hier als kind werd neergezet?” De wereld van prostitutie heeft woest om zich heengeslagen en talloze slachtoffers gemaakt. De mens uit de meisjes geslagen.

Maya

Is er dan geen hoop? Gelukkig wel. Zoals gezegd, is het aantal kinderen in de seksindustrie drastisch afgenomen. Lokale autoriteiten pakken hun taak slachtoffers te beschermen steeds beter op en stap voor stap verandert ook de stad Kolkata.

Maar cijfers blijven cijfers. Wij krijgen deze reis de kans in de stralende bruine ogen van Maya* te kijken. En deze ogen zeggen zo veel meer. Het leven er in is terug. Ze is weer mens. Een waardevol mens. In 2009 werd zij bevrijd uit een van de meest beruchte bordelen van de stad. Kapotgemaakt, verwoest, zwanger. Jaren duurde het voordat zij weer vertrouwen kreeg in de medemens. “Ik had voordurend flash backs van wat mij was aangedaan,” vertelt zij ons. “Dankzij de counselors van IJM ben ik langzaam maar zeker opgekrabbeld.”

Maya bleek ondanks alles een sterke, jonge vrouw te zijn. In de rechtszaal nam zij het op tegen de sadist die haar en vele andere meisjes had mishandeld en uitgebuit. De man zit nu achter slot en grendel en vormt niet langer een gevaar voor de vele kwetsbare meisjes die anders ook in zijn handen waren gevallen.

*Maya heet in werkelijkheid anders.